قسمت اول :

جهت دوری از تعصب بی‌جا و عقاید ابلهانه‌‏ای که معمولاً گریبان‏ گیر نوع بشر می‏‌شود، هیچ نیازی به نبوغ فوق بشری نیست. بلکه با رعایت چند نکته ی ساده می‏‌توان از بسیاری اشتباهات مضحک‏ (و نه همه ی اشتباهات) بر حذر بود.

پیش از هر چیز، اگر شبهه ‏ای وجود دارد که با مشاهده برطرف‏ می ‏شود، خودتان باید آن مشاهده را انجام دهید. به عنوان مثال اگر «ارسطو» خیلی راحت از همسرش خواسته بود که دهانش را باز کند تا او دندانهایش را بشمارد، هرگز نمی ‏گفت که «تعداد دندانهای‏ زنان کمتر از مردان است!» و این اشتباه فاحش را مرتکب نمی‏ شد. اما او این کار را نکرد؛ چون فکر می‏ کرد حقیقت را می‏ داند. تصور دانستن چیزی در عین بی‏ خبری از آن، اشتباه مهلکی است که‏ دامن‏ گیر هم? ما می‏شود. به من یاد داده‏اند که جوجه ‏تیغی از سوسک‏ سیاه تغذیه می‏ کند. اما اگر بخواهم کتابی دربار? زندگی‏ جوجه ‏تیغی‏ ها بنویسم، تا وقتی با چشم خود ندیده ‏ام که یک‏ جوجه ‏تیغی چنین غذای چندش‏ آوری می‏ خورد، نباید قانع شوم.

به هر حال، ارسطو تنها کسی نیست که بی‏ دقتی کرده است. بسیاری از نویسندگان قرون وسطی و عهد باستان هم به خیال خود، همه‏ چیز را دربار? «تک شاخ‏ ها» و «سمندرها» می‏ دانستند و هیچیک‏ از آنها به خود زحمت نداده بودند که با اندکی تحقیق، از اظهار نظرهای‏ خرافاتی و بیهوده دربار? آنها خودداری کنند.

البته هم? چیزها را نمی‏ توان به آسانی به محک تجربه آزمود. اگر شما هم مانند بسیاری از آدم‏ ها عقید? راسخی به چیزهای عجیب‏ و غریب دارید، راه‏ هایی وجود دارد تا از خطاهای خود مطلع گردید؛ اگر با شنیدن یک عقید? مخالف عصبانی شوید، نشان? آن است که‏ ناخودآگاه از بی ‏پایه و اساس بودن اعتقادتان خبر دارید. زیرا برای‏ مثال، اگر شخصی اصرار بورزد که 2 به علاو? 2 مساوی 5‏ می‏شود، یا بگوید کشور ایسلند نه تنها در نزدیکی قطب شمال‏ نیست، بلکه در منطق? استوا واقع شده است، بیش از آنکه از دست‏ او عصبانی شوید، احساس د‏لسوزی پیدا می‏ کنید. مگر آنکه اطلاع‏ شما از ریاضیات و جغرافیا آنقدر کم باشد که عقید? اشتباه طرف‏ مقابل شما را به شک بیندازد و اعتقادتان را متزلزل کند.